Het begin van plastic

Plastic is een verzamelnaam voor honderden soorten kunststoffen gemaakt van ruwe olie, aardgas of steenkool. De naam verwijst naar de plasticiteit van het materiaal. Het kan elk materiaal zijn dat gemakkelijk vorm- en buigbaar is. Meestal wordt met de naam plastic, synthetisch plastic bedoeld.

Vóór de uitvinding van plastic bestonden er al natuurlijke materialen met vergelijkbare eigenschappen, zoals hoorn en rubber. Door de industrialisatie in de 19e eeuw in Europa en de Verenigde Staten van Amerika groeide de vraag naar deze materialen. Koloniale machthebbers beroofden landen van hun grondstoffen en dwongen de lokale bevolking en tot slaaf gemaakte mensen te werken op plantages, in fabrieken en mijnen.

De start van plastic begint bij de biljartbal. Plastic werd uitgevonden om de kostbare ivoren biljartballen te vervangen voor een goedkoper materiaal. De uitvinding van het half synthetische celluloid bleek geschikt voor meer dan alleen biljartballen, maar ook voor pianotoetsen en pingpongballen.

Toch bleek de celluloid biljartbal niet zo'n succes. Het materiaal was licht ontvlambaar en biljartballen van celluloid konden ontploffen als ze elkaar raakten; niet erg handig bij een spel waar de ballen elkaar moeten raken. Al snel verving het eerste volledige synthetische bakeliet de celluloid biljartbal.

Met veel enthousiasme werd plastic als nieuw materiaal aan het begin van de 20e eeuw geïntroduceerd. Zo verving het betaalbare plastic kostbare natuurlijke materialen. De belangrijkste grondstof voor plastic, olie, geeft landen die hier rijk aan zijn een machtige positie in de wereld.

Op deze foto van de tentoonstelling zie je rechtsonder een ivoren biljartbal van begin 20e eeuw. Bovenaan is een ivoren slagtand in reisverpakking te zien uit de Democratische Republiek Congo, circa 1883. Links zie je een print van een foto waarop een lading ivoor die in Congo wordt overdracht van Brazzaville naar Kinshasa uit 1890-1893.