De schoonheid van het vliegeren in China

Vliegeren is in verschillende landen in Azië een bijzonder populair tijdverdrijf – voor jong en oud.

Er wordt zuiver voor het plezier gevliegerd maar het kan er ook super spannend aan toe gaan in vliegerwedstijden. Wie heeft de mooiste vlieger of wie kan een rivaliserende vlieger vangen of kelderen? En waar komen vliegers eigenlijk vandaan en wie begon er met vliegeren? In onze wereldverhalen kun je hier meer over lezen.

In dit wereldverhaal lees je over vliegeren in China – over eeuwenlang vliegerplezier, de rol van vliegers in de militaire geschiedenis, en als symbool voor voorspoed.

Bekijk beknopte versie

2.200 jaar geleden werd er al gevliegerd

Vliegeren is wereldwijd een populair tijdverdrijf. Vliegers werden duizenden jaren geleden in Azië uitgevonden. De oudste geschreven verwijzing naar vliegeren is ruim 2200 jaar oud en komt uit China. Nu vliegeren we voor ons plezier of voor de sport maar vliegers speelden eeuwenlang een belangrijke rol in de Chinese militaire geschiedenis en het sociale leven. En het werd traditie om vliegers op te laten tijdens speciale gelegenheden zoals Chinees nieuwjaar om voorspoed, gezondheid en geluk te vragen.

Op deze achterglasschildering (1785-1790) laten kinderen vliegers op boven de Parelrivier. Aan de overkant is een stukje van de havenstad Kanton (Guangzhou) te zien, met het Dutch Folly Fort. (RV-360-1123)

Militair voordeel

In de Periode van de Strijdende Staten (481- 221 voor Chr.) zette China succesvol vliegers in voor militaire doeleinden. Met een vlieger kon de afstand tot een verdedigingsmuur berekend worden, zodat tunnelgravers wisten hoe lang ze moesten graven om achter de muur uit te komen. Ook werden soldaten met grote vliegers in vijandelijk gebied gedropt, of propaganda flyers. Met vliegers werden - net zoals nu nog gebeurt met maritieme vlaggen - boodschappen en hulpkreten de lucht ingestuurd. De vliegers bestonden uit een bamboe frame, met doek bespannen. Door er bamboe strips aan te bevestigen - die een fluitend geluid maakten - konden ze vijandelijke legers de stuipen op het lijf jagen. Hier komt een van de Chinese namen voor vlieger ook vandaan – fēngzhēng 風箏. Fēng 風 betekent wind, en zhēng 箏 verwijst naar een muziekinstrument.

Van zijde naar papier

Rond de Tang-periode (618-907) werd vliegeren een vorm van vermaak, maar vooral nog voor de bovenklasse. De lichtere vliegers waren aanvankelijk met zijde bespannen. De rijk versierde en handbeschilderde vliegers werden een prestigesymbool van adellijke families. Ze waren erg duur en onbetaalbaar voor gewone mensen.

Vlieger (1964-1995) is gemaakt van bamboe en papier in de vorm van een feniks. (RV-02-230)

Vooral in de Ming-periode (1368-1644) en Qing-periode (1644-1911) beconcurreerden kunstenaars elkaar om de meest artistieke en meest acrobatische vliegers te maken. Ze werden versierd met kleurrijke decoraties in de vorm van vogels, bloemen, bloesems en kalligrafie.

In de Qing periode werden vliegers vooral voor vermaak en vieringen gebruikt.

Vlieger gemaakt van bamboe en papier bedrukt en beschilderd met een afbeelding van een jonge vrouw tussen wolken (1949-1970). Mogelijk is dit de maangodin Chang’e die de onsterfelijkheidspillen van haar man slikte en daarna naar de maan vluchtte.

Vliegeren voor plezier en voorspoed

Vliegeren werd een enorm populaire outdoor activiteit toen zijde door papier werd vervangen, en vliegers dus betaalbaar werden voor alle sociale klassen. Het werd toen traditie om vliegers op te laten tijdens Chinees nieuwjaar, om voorspoed te vragen. Vliegers hebben ook een symbolische betekenis. Ze worden geassocieerd met voorspoed, gezondheid en geluk en worden daarom bij speciale gelegenheden en vieringen opgelaten. Tijdens Chinees nieuwjaar kun je boven de parken een uiteenlopende vloot van vliegers bewonderen, de ene vlieger nog spectaculairder en ingenieuzer dan de andere. Kinderen leven zich uit met kleine vliegers. Volwassenen vliegeren met grote vliegers en sterkere langere lijnen.

Overleden familieleden eren

Vliegers worden soms ook opgelaten om overleden familieleden te groeten, en eer en liefde te zenden. Dat gebeurt tijdens Qingming - de dag waarop de poort naar de andere wereld open staat. Als de vliegerlijn doorgesneden wordt dan kan de vlieger zo hoog komen dat de voorouders bereikt worden. Ook kunnen ongeluk en slechte gevoelens die zich gedurende het jaar hebben opgestapeld wegvliegen. Deze vliegers hebben dan vaak de vorm van een gevaarlijk dier.

Kunstzinnig schouwspel

Vliegermakers zijn ware kunstenaars en maken de meest waanzinnige ontwerpen vanuit hun creatieve verbeelding. Vliegers hebben van oudsher vaak de vorm van dieren, mythologische figuren en wezens uit Chinese legendes en verhalen. Vogels, vlinders, libellen en duizendpoten blijven populair, net zoals imponerende draken en slangen met hele lange staarten. Maar hedendaagse ontwerpen worden ook gemaakt. Vliegers zijn vaak rood of hebben rode details omdat deze kleur voorspoed symboliseert.

Vroeger werden vliegers van bamboe en zijde of papier gemaakt en met de hand beschilderd. Nu worden ook vaak plastic en nylon in felle kleuren gebruikt. Sommige onderdelen zijn zo geconstrueerd dat het lijkt of vleugels en staarten bewegen. Vliegers maken ook geluid als er rietjes, fluitjes of snaren aan bevestigd zijn. LED verlichting voor nachtelijke vluchten en lichtshows maakt het schouwspel nog imposanter.

In de stad Weifang komen ieder jaar in april duizenden vliegeraars vanuit de hele wereld naar het Weifang International Kite Festival om het tegen elkaar op te nemen, bewonderend gadegeslagen door duizenden toeschouwers. Deze vliegers variëren van 30 tot 300 meter in lengte, in alle kleuren van de regenboog.