Loi Krathong en Yi Peng – een zee van lichtjes en een hemel vol sterren

In het najaar wordt in Thailand Loi Krathong gevierd, een Lichtjesfeest dat verbonden is aan een nieuw begin en de hoop op voorspoed en geluk. In het noorden wordt dan tegelijkertijd Yi Peng gevierd. Licht is een belangrijk spiritueel element in religies en rituelen. In dit wereldverhaal lees je meer over deze Lichtjesfeesten, wat er wordt gevierd en hoe het wordt gevierd.

Afbeelding : Visions of Domino, CC BY 2.0, via Wikimedia Commons.

Auteur: Marijke Kunst

Bekijk beknopte versie

Loi Krathong – dank en hoop op voorspoed

In de 12e maanmaand van het jaar wordt in Thailand het lichtjesfeest Loi Krathong uitgebreid gevierd, en ook in sommige culturen in Laos, Cambodja, Vietnam, Myanmar, Sri Lanka, Maleisië en China. Tijdens volle maan verzamelen mensen zich in hun mooiste kleren bij rivieren, meren en zee om hun krathong te water te laten. Dit is een bootje, meestal van gevouwen bananenblad, in de vorm van een heilige lotusbloem, en vaak versierd met bloemen en fruit. Met een krathong worden een kaars, drie wierookstaafjes en wat Thais muntgeld meegeven. Je hoeft niet noodzakelijk zelf je krathong te maken, alhoewel dit wel het meeste plezier oplevert. Krathongs kunnen overal in straatstalletjes gekocht worden, van heel klein tot reusachtig.

Loi Krathong. Visions of Domino, CC BY 2.0 <https://creativecommons.org/licenses/by/2.0>, via Wikimedia Commons

Loi Krathong. Visions of Domino, CC BY 2.0, via Wikimedia Commons

Open gallery

Een zee van lichtjes

Loi Krathong is een jaarlijkse dankzegging aan de godin Phra Mae Kongkha (Moeder van het Water) om haar te bedanken voor de overvloedige regenval en oogst. Met het wegdrijven van een krathong worden ook de negatieve gebeurtenissen en gedachten van het afgelopen jaar weg gevoerd. Hoe verder ze wegdrijft en hoe langer de kaars blijft branden, hoe meer voorspoed en geluk er in je toekomst zal zijn. Thaise paartjes laten hun krathongs vaak samen te water. Hoe langer ze dicht bij elkaar blijven, des te langer en mooier hun relatie zal zijn. Sommige paartjes smokkelen door hun krathongs met een klein touwtje te verbinden.

Het festival begint in de avond als er een volle maan is maar op de avonden ervoor en erna zijn er vaak ook feestelijkheden. De kaars en de wierookstaafjes worden aangestoken en dan wordt de krathong te water gelaten. De muntjes zakken naar de bodem en zijn een gift aan Phra Mae Kongkha. Zo’n zee van lichtjes is ronduit betoverend.

Een hemel vol sterren

In de meeste provincies buiten Bangkok wordt tijdens Loi Krathong siervuurwerk afgestoken en papieren ballonnen met een kaars eronder opgelaten. De lichtpuntjes in de duizenden lampionnen creëren een betoverende sterrenhemel. Zo’n lampion heet khom loi, letterlijk ‘zwevende lantaarn’. Een khom loi is meestal gemaakt van rijstpapier over een bamboe of ijzerdraad frame. Als de kaars of ander brandbaar materiaal brandt dan zorgt de opstijgende warme lucht ervoor dat de lampion het luchtruim in zweeft. Ook hangen er lampionnen in bomen en aan gebouwen.

Khom loi in Chiang Mai. Takeaway, CC BY-SA 3.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0>, via Wikimedia Commons

Khom loi in Chiang Mai. Takeaway, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons

Vooral de stad Chiang Mai in het noorden van Thailand trekt ieder jaar vele bezoekers vanwege het betoverende lichtspektakel als een zwerm lampionnen de lucht in wordt gelaten. In het noorden van Thailand, maar ook in Laos, wordt tegelijkertijd met Loi Krathong een ander festival gevierd - Yi Peng. Yi Peng betekent ‘volle maan’. Het oplaten van lampionnen is van traditie om Boeddha te eren. Voor veel mensen is het nu misschien meer een moment om negatieve aspecten in het leven los te laten.

Volle maan in de tweede maand van de Lanna kalender komt overeen met volle maan in de twaalfde maanmaand in de Thaise kalender. Loi Krathong en Yi peng vallen dus gedeeltelijk samen, met drijvende lichtjes in het water en zwevende lampionnen aan de hemel.

Helemaal ongevaarlijk zijn die lampionnen natuurlijk niet. In Bangkok zijn de lampionnen verboden vanwege brandgevaar en vliegverkeer. Veel van de natuurlijke materialen van een krathong worden door vissen en andere dieren opgegeten maar schoonmaakdiensten trekken in de dagen na het festival er op uit om miljoenen tonnen restanten van krathongs en lampionnen op te ruimen.

Een zelfde oorsprong?

Een krathong is meestal van bananenblad gevouwen is, in de vorm van een lotusbloem. In Zuid-Aziatische culturen is een lotus een symbool van zuiverheid, spirituele verlichting en incarnatie. Loi betekent ‘drijven’.

De oorsprong van Loi Krathong gaat vermoedelijk terug tot vele eeuwen voor de jaartelling. Hindoeïsme en boeddhisme vinden hun oorsprong in India maar de hindoeïstische religie is ouder. Hindoes bekeerden zich soms tot het boeddhisme. Het is niet onwaarschijnlijk dat elementen van het hindoeïstische feest Diwali in het boeddhistische feest Loi Krathong zijn opgenomen, zoals de lichtjes.

In een reliëf in een muur van een Khmer tempel in Angkor in Cambodja zijn een koningin en zes concubines afgebeeld die een krathong te water laten. Koning Jayavarman VII liet deze tempel, Bayon geheten, eind 12e eeuw of begin 13e eeuw bouwen in het centrum van zijn hoofdstad Angkor. De oudste delen van Angkor hebben een hindoeïstische oorsprong. De tempel Bayon werd gebouwd om boeddhistische goden te vereren.