Sapeurs - dandies in Brazzaville, Kinshasa, Parijs, Brussel en Rotterdam

Een sapeur is iemand die lid is van de Société des Ambianceurs et des Personnes Élégantes, de afkorting van La Sape, een gemeenschap van sfeermakers en elegante personen. Een vrouw heet een sapeuse maar daar zijn er veel minder van. 

La Sape is één van de meest extravagante en populaire subculturen in Centraal-Afrika. La Sape begon vooral in grote steden als Kinshasa (Democratische Republiek Congo) en Brazzaville (Republiek Congo) waar sapeurs als mannequins door de straten flaneren. Ze dragen dure designermerken zoals Versace en Yves Saint Laurent. Met deze uiterlijke façade creëren ze een luxe wereld van glamour en weelde. Voor tweedehands kleding worden markten afgestruind. Er wordt ook dure kleding uit Europa geïmporteerd.

De opvallende kleding en de manier waarop die geshowd wordt mag dan in de ogen van toeschouwers extravagant lijken, maar achter La Sape gaan een levensstijl en levensvisie schuil met strikte leefregels, La Sape is een levenswijze. Een goede sapeur of sapeuse neemt de tien geboden van La Sape in acht. Deze bestaan uit strikte normen en waarden zoals goede zorg voor kleding en hygiëne, zelfrespect, goede manieren, geweldloosheid en niemand discrimineren op basis van achtergrond of uiterlijk. Elegantie gaat niet alleen over het dragen van dure kleding. De manier van bewegen en spreken, en hoffelijkheid, zijn net zo belangrijk als de kleding. 

In december 2019 reisde Annette Schmidt, conservator Afrika, naar Parijs om bij kledingboetiek Sape & Co twee ensembles te kopen als aanvulling van de collectie en voor de tentoonstelling Kruispunt Rotterdam in Wereldmuseum Rotterdam. De eigenaar van de boetiek, Jocelyn Armel Le Bachelor, een op en top sapeur qua kledingstijl en levenshouding, stelde met veel schwung twee stijlvolle en kleurige ensembles samen.

Het begin van La Sape gaat terug naar de jaren twintig van de vorige eeuw. Congolese soldaten die meevochten in de Eerste Wereldoorlog kwamen in contact met Franse mode en etiquette. Na een verwoestende burgeroorlog en dekolonisatie in Congo-Kinshasa verbood president Mobutu elke vorm van westerse kleding. De flamboyante kledingstijl van de sapeurs werd niet langer getolereerd. 

In de jaren 1970 blies de Congolese muzikant Papa Wemba La Sape nieuw leven in door het belang van goed geklede Congolese mannen te benadrukken. Hij maakte sapeurs populair en zichtbaar bij een groot publiek. Nu worden sapeurs juist bewonderd om hun eigenheid.

Wil je de twee ensembles die Le Bachelor voor Wereldmuseum Rotterdam samenstelde van dichtbij bekijken? Kom dan naar de tentoonstelling Kruispunt Rotterdam. Deze tentoonstelling is gerealiseerd in samenwerking met Bouba Dola. Zij maakten ook de video’s. 

• Sapeurs in Kinshasa in de Democratische Republiek Congo kleden zich ook vaak meer streetstyle; Sapeurs, the dandies of the Congo and the "SAPE" - Kumakonda
• Ben je geïnteresseerd in mode wereldwijd? Lees dan;  Move over Paris!, over mode in Nigeria, Bogota, Sao Paolo, Jakarta, Fiji, Hyderabad, Seoul, Panama, Tbilisi, Casablanca - plaatsen met een bloeiende modescene.