Lekker je vlieger oplaten op het strand, in het park of vanaf het dak of balkon van je huis. Over de hele wereld wordt door jong en oud met veel plezier gevliegerd. Gewoon voor de lol of om je mooie vlieger te showen.
Auteur: Marijke Kunst
Al ver voor het begin van de jaartelling werd er in Azië gevliegerd. Via handelsroutes zoals de zijderoute heeft het vliegeren zich verspreid over het hele continent en andere delen van de wereld. Wil je weten waarom vliegeren rondom het Thaise koningspaleis in de 14de eeuw werd verboden? Of wat vliegeren met nieuwjaar te maken heeft? Lees dan snel verder.
In verschillende landen in Azië kun je in het droge seizoen talloze kleurrijke en fantasievolle vliegers zien dansen in de helderblauwe lucht. Familie, vrienden en buren komen daarbij gezellig samen. Zomaar op een zondagmiddag, of tijdens de vele vliegerfestivals.
Daarnaast is vliegeren ook al eeuwenlang een serieuze sport waarbij vliegeraars elkaar in wedstrijden de loef afsteken. Wie heeft de mooiste vlieger of maakt de meest imponerende vliegbewegingen? Tijdens vechtvliegerwedstrijden is het doel de vlieger van een andere vliegeraar te laten kelderen.
Vliegers zijn tegenwoordig overal ter wereld te zien maar werden waarschijnlijk duizenden jaren geleden in China uitgevonden. In de loop van de tijd ontstonden op verschillende plaatsen allerlei varianten. De vlieger waarmee jij als kind misschien gespeeld hebt, ziet er heel anders uit dan vliegers in bijvoorbeeld China, Thailand, Japan of Indonesië.
Soms zijn ze zo klein als een handpalm maar ze kunnen ook zomaar 15 meter lang zijn, met allerlei versieringen en een staart van meer dan 300 meter. In onze collectie zitten ca. 400 vliegers. De grootste vlieger meet ca. 2,5 meter.
Aziatische vliegermakers zijn ware kunstenaars; ze maken de meest fantasievolle ontwerpen. Vroeger werden vliegers van bamboe met zijde of papier gemaakt. Nu worden ook plastic en nylon in felle kleuren gebruikt. Daarnaast moet een vlieger natuurlijk ook de juiste vliegcapaciteiten bezitten om behendige manoeuvres uit te kunnen voeren, en een grote snelheid en hoogte kunnen halen.
In Azië worden ieder jaar verschillende Kite Festivals georganiseerd en die trekken duizenden vliegeraars en toeschouwers vanuit de hele wereld, zoals het Bali Kite Festival en Weifang International Kite Festival (China). Tijdens zo’n imposant spektakel nemen teams van minstens 50 ervaren vliegeraars het tegen elkaar op, bewonderend gadegeslagen door duizenden toeschouwers. Deze reusachtig grote vliegers variëren van 30 tot 300 meter in lengte, in alle kleuren van de regenboog. Het gaat dan vooral om het mooiste ontwerp en de grootste behendigheid.
Deze vlieger won de eerste prijs op het Weifang International Kite Festival, in China, 2013. Arunravi.signs, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons
Vliegeren was aanvankelijk vooral een populair tijdverdrijf voor edellieden. In de Edo-periode in Japan (1603-1868) was het zó populair dat het overlast bezorgde en aan banden moest worden gelegd. Hetzelfde gebeurde in Thailand. In de Sukhothai periode (1238-1438) waren edelen zo gek op vliegeren dat het in 1358 verboden werd om in de nabijheid van het koninklijk paleis te vliegeren. De koning, die weliswaar zelf ook erg van vliegeren hield, werd horendol van al dat gefladder rondom zijn paleis. Op de foto zie je een markt in Thailand waar je vliegers kunt kopen.
Thailand, 1971, vermoedelijke fotograaf Frits Cowan, TM-20041999
Ook nu gelden er, vanuit veiligheidsmaatregelen, lokaal vliegerverboden in de buurt van vliegvelden en elektriciteitsmasten. Later werd vliegeren een vermaak voor iedereen. Ook omdat vliegers met papier in plaats van zijde gemaakt werden en dus goedkoper waren.
In een aantal culturen hebben vliegers naast spelplezier ook een symbolische betekenis. Ze worden geassocieerd met voorspoed, gezondheid en geluk en worden daarom bij speciale gelegenheden en vieringen opgelaten. Bij de nieuwjaarsvieringen van verschillende landen in Azië dansen talloze vrolijke en kleurrijke vliegers in de lucht.
Op de achterglasschildering hieronder laten kinderen vliegers op boven de Parelrivier, Zhujiang. aan de overkant is een stukje van de havenstad Kanton, Guangzhou, te zien.
Organiseer bij jou in de buurt eens een mini vliegerfestival met zelfgemaakte vliegers en eventueel een wedstrijdje. Zin gekregen om zelf ook een vlieger te gaan maken? Op de activiteitenpagina van Wereldmuseum Amsterdam, vind je een hand-out en kun je zelf aan de slag.
