Rijkdommen van overzee

Op de plantages verbouwden tot slaaf gemaakte mensen hun eigen voedsel op kostgronden. Zij kregen vaak van de plantagehouders onvruchtbare grond toegewezen; de vruchtbare grond was voor de plantagehouders. De Marrons legden in de dichtbegroeide bossen van Suriname vruchtbare tuinen aan. Ook deze worden kostgronden genoemd, net als de moestuinen op de plantages.  

Zaden en stekjes van zwarte rijst, cassave, okra en maïs die ze hadden meegesmokkeld van de plantages, verstopt in hun haren, plantten ze in het bos. Sommige gewassen ruilden ze met inheemsen en met mensen op plantages, waardoor een zelf gecreëerd handelssysteem ontstond. Dankzij deze kostgronden konden de Marrons overleven, ver weg van de plantage en haast onvindbaar voor de koloniale overheid. Hun kostgronden vormden de basis voor nieuwe samenlevingen die tot op de dag van vandaag bestaan. In de tentoonstelling kom je onder andere meer te weten over een aantal van de zes Marron-groepen in Suriname en Frans-Guyana. 

Spionnen in dienst van de VOC smokkelden koffieplanten mee uit Jemen, dat een monopolie had op koffie, en introduceerden deze in 1696 in Indonesië. Europa was in de 17e eeuw aan koffie verslaafd geraakt en de vraag was enorm. Een paar gestolen planten groeiden uit tot enorme plantages en in de 19e eeuw was koffie de kurk waar de nationale economie op dreef. Nog steeds behoort Indonesië tot de top vijf van wereldwijde producenten.

Voor de Indonesische schilder Zico Albaiquni is de botanische tuin van Bogor een spirituele plek waar het verleden en heden samenkomen. Zijn inspiratie komt voort uit een ruwatan, een reinigingsritueel dat hij er liet uitvoeren. De tuin en de begraafplaats rechts zijn aangelegd in de koloniale tijd. De beeldengroep links verwijst naar het Hindoeïstische verleden van de locatie. President Soekarno, zittend in het paviljoen, staat symbool voor de Republiek Indonesië. De kunstenaar nodigt je als kijker uit om kritisch naar de verschillende lagen in het schilderij te kijken, waardoor het ook een reinigingsritueel van deze complexe geschiedenis is.  

In de tentoonstelling is het schilderij ‘Tales of the Gold Mountain’ te zien. Het schilderij laat de door mijnbouw uitgegraven Ertsberg in Papoea zien. Een gebied dat heilig was voor de bevolking van Papua. Tegen hun wil is de Ertsberg de grootste koper- en goudafzetting ter wereld. Kunstenaar Maryanto laat dit landschap met overblijfstelen van de mijnindustrie zien om de vernietigende exploitatie van het gebied aan de kaak te stellen. Hij werkte in zogenaamde gesso-stijl; bekijk tijdens een bezoek aan de tentoonstelling de witte lijnen die zijn uitgekrast in de zwarte ondergrond. Het gevoel bij dit verwoeste landschap komt hierdoor nog meer binnen. 

Maryanto (1977-); Yogyakarta; Indonesië; 2012; acrylverf, hout, vezel; aangekocht met steun van de Vriendenloterij (voorheen BankGiroLoterij); TM-6503-1a t/m c