Een onopvallende pot uit Lesotho - herkomstonderzoek in de praktijk

Illustrated London News, 1862-07-05, p. 20

Herkomstonderzoek probeert de herkomstgeschiedenis van een voorwerp te ontrafelen. Soms zijn er bijzonder interessante verhalen verbonden aan de meest bescheiden voorwerpen, zoals een kleine 19e-eeuwse pot met zwarte vlekken en ontbrekende stukjes aardewerk. In dit wereldverhaal volg je de verrassende geschiedenis van deze bescheiden pot uit Lesotho - via meerdere tussenstops - naar Wereldmuseum Leiden.

Auteur: François Janse van Rensburg

De herkomstgeschiedenis van een voorwerp ontrafelen

Deze kleine roodbruine pot met zwarte vlekken oogt niet zo heel bijzonder. De pot laat tekenen van ouderdom en gebruikssporen zien: er missen stukjes aardewerk op verschillende plaatsen en de bodem is versleten. Het verhaal achter de pot en de lange weg van Lesotho naar Leiden maakt dat het één van de meest interessante voorwerpen is in de collectie van Zuidelijk-Afrika in het Wereldmuseum.

Aardewerk pot uit Lesotho, 27 x 16 cm, ca. 1862. (RV-74-1123)

Een ruil met The British Museum

De pot arriveerde op 2 augustus 1869 in het Rijks Ethnografisch Museum - het huidige Wereldmuseum Leiden - in een collectie van ca. 200 voorwerpen, afkomstig uit de hele wereld. Deze voorwerpen waren onderdeel van de Christy collectie van The British Museum die voorwerpen die dubbel voorkwamen in deze collectie ruilde tegen dubbele voorwerpen in de collectie van het Rijks Ethnografisch Museum.

Zo’n ruil tussen musea - om de collectie uit te breiden - gebeurde in het verleden wel vaker. The British Museum vermeldde dat het ging om ‘a clay bowl for holding milk, etc.’ en dat de pot door Basotho - een cultuur in Zuid-Afrika - gemaakt was maar gaf verder geen informatie. Maar waar kwam de pot dan vandaan?

Herkomstonderzoek is vooral belangrijk als het om gestolen voorwerpen gaat of om voorwerpen die teruggevraagd worden door landen van oorsprong. Maar dit zijn niet de enige redenen waarom het voor musea belangrijk is om de herkomst van hun collecties te onderzoeken.

Soms zijn de meest interessante verhalen verbonden aan de meest bescheiden voorwerpen. Dit wereldverhaal belicht het herkomstonderzoek van een ogenschijnlijk onopvallend voorwerp - en laat het proces en mogelijkheden van herkomstonderzoek zien. Lees snel verder!